සෞඛ්‍ය සේවා ආයතන
කළුතර දිස්ත්‍රික්කය ශ්‍රී ලංකාවේ බස්නාහිර පළාතේ පිහිටා ඇත. එහි මුළු ජනගහනය 1,291,903 කි. කාන්තා ජනගහනය 666,768 ක් වන අතර පිරිමි ජනගහනය 625,135 කි. මෙම ජනගහනය වර්ග කිලෝමීටර් 1,598 ක භූමි ප්‍රමාණයක බෙදා හැර ඇත. ජන ඝනත්වය වර්ග කිලෝමීටරයකට 811 කි. කළුතර දිස්ත්‍රික්කය උතුරින් කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයෙන් ද දකුණින් ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයෙන් ද නැගෙනහිරින් රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයෙන් ද මායිම් වේ. කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ බටහිර මායිම ශ්‍රී ලංකාවේ බටහිර වෙරළ තීරයේ පිහිටා ඇති අතර ආසන්න වශයෙන් කිලෝමීටර් 32 ක වෙරළ තීරයක් ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන ගංගාවක් වන කළු ගඟ දිස්ත්‍රික්කය හරහා ගලා යයි. සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය Co 24 Co – 30 Co. කලුතරට වාර්ෂික සාමාන්‍ය වර්ෂාපතනය 3260mm වන අතර වර්ෂාවෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් නිරිතදිග සහ ඊසානදිග මෝසම් කාලවලදී වැටේ. අඩුම වාර්ෂික වර්ෂාපතනය 1600mm දිස්ත්‍රික්කයේ වෙරළබඩ ප්‍රදේශයෙන් වාර්තා වන අතර වැඩිම 4280mm වර්ෂාපතනය අභ්‍යන්තර මායිම දෙසට වාර්තා වී ඇති අතර එම බෙදීම් අතර විෂමතාවය පෙන්නුම් කරයි. අධික වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් කළු ගඟ ආශ්‍රිතව විශේෂයෙන් නිතර ගංවතුර ඇති විය හැකි අවදානමක් ඇත.
ශ්‍රී ලංකා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 13 වැනි සංශෝධනය යටතේ බොහෝ බලතල පළාත් සභා වෙත පවරමින් බලය බෙදීම ක්‍රියාත්මක විය. බස්නාහිර පළාතේ, සෞඛ්‍ය සේවා දෙපාර්තමේන්තුවක් පිහිටුවීමට සහ මෙම පළාතේ සෞඛ්‍ය ප්‍රවර්ධනය සහ සංරක්ෂණය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය සේවාවන් නිසි පරිදි පවත්වාගෙන යාමට 2000 වසරේ අංක 08 දරන සෞඛ්‍ය සේවා ප්‍රඥප්තිය හඳුන්වා දෙන ලදී. එයට සම්බන්ධ හා ආනුෂංගික සියලු කරුණු සඳහා සැපයීම. පළාතක ආණ්ඩුකාරවරයා රටේ ජනාධිපතිවරයා නියෝජනය කරයි.
දේශපාලන වශයෙන් පත්වන මහ ඇමතිවරයා ආණ්ඩුකාරවරයා සමඟ සාකච්ඡා කර අමාත්‍ය මණ්ඩලය සමඟ තීරණ ගනී. සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය බස්නාහිර පළාත් සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයේ විධායක නිලධාරියා, ප්‍රඥප්තියේ විධිවිධාන ක්‍රියාත්මක කිරීම සහතික කිරීමේ වගකීම දරයි. අමාත්‍යවරයෙකු හෝ වැඩබලන අමාත්‍යවරයෙකු නොමැති අවස්ථාවන්හිදී, ආණ්ඩුකාරවරයාගේ උපදෙස් මත ප්‍රඥප්තිය යටතේ ලේකම්වරයාට අමාත්‍යවරයාගේ බලය ක්‍රියාත්මක කළ හැක. පළාත් සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්ෂවරයා පළාත් සෞඛ්‍ය සේවා දෙපාර්තමේන්තුවේ වන අතර ලේකම්වරයාගේ අධීක්ෂණය සහ මඟ පෙන්වීම යටතේ ක්‍රියා කරයි. ඔහු යටතේ කොළඹ, ගම්පහ සහ කළුතර යන දිස්ත්‍රික්ක තුන සඳහා ප්‍රාදේශීය සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්ෂවරුන් තිදෙනා තම තමන්ගේ දිස්ත්‍රික්කවල සෞඛ්‍ය සේවා සැපයීම සඳහා පළාත් සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්ෂ වෙත වගකිව යුතුය. ආයතන ප්‍රධානින්, එනම් වෛද්‍ය අධිකාරීවරුන්, දිස්ත්‍රික් වෛද්‍ය නිලධාරීන්, විෂය භාර වෛද්‍ය නිලධාරී, සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරීන් සහ ලියාපදිංචි වෛද්‍ය නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ අදාළ ප්‍රාදේශීය සෞඛ්‍ය සේවා අධ්‍යක්ෂ යටතේ ක්‍රියාත්මක වේ